การทำงานต่าง ๆ ก็ต้องการความสะดวกรวดเร็ว การสอบสวนก็เช่นเดียวกัน ย่อมมีเคล็ดลับวิธีการทำให้เสร็จสิ้นโดยเร็ว และรู้สึกว่าทำได้ง่าย ๆ ไม่อยากเลย เพียงแต่ขอให้ทำตามวิธีการและขั้นตอน ดังต่อไปนี้
๑. เรียงลำดับความสำคัญของคดี เช่น คดีที่ผู้ต้องหาผัดฟ้องฝากขัง ให้ทำเป็นอันดับแรกก่อนคดีอื่น เพราะระยะเวลาผัดฟ้อง ฝากขัง นั้นสั้นมาก และจำเป็นต้องตรวจสอบวันครบกำหนดฝากขัง อยู่เสมอ แล้วจึงทำสำนวนคดีที่ผู้ต้องหาประกันตัว ผู้ต้องหาหลบหนี และสำนวนไม่รู้ตัวผู้กระทำความผิด ตามลำดับ เพราะมีระยะเวลาให้ทำการสืบสวนสอบสวนตามคำสั่งมากขึ้นตามลำดับ ส่วนคดีที่ส่งพนักงานอัยการไปแล้ว เช่น สำนวนคดียาเสพติดที่คณะกรรมการฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ติดยาเสพติด มีความเห็นว่าฟื้นฟูฯ ไม่ผ่าน นั้น สำนวนประเภทนี้ส่วนใหญ่อยู่ที่พนักงานอัยการแล้ว เพียงแต่พนักงานสอบสวนต้องติดตามตัวผู้ต้องหาไปส่งให้พนักงานอัยการเพื่อฟ้องต่อศาล สำนวนประเภทนี้พนักงานสอบสวนมักจะเก็บไว้ทำหลังสุด หรือให้ความสำคัญน้อย เว้นแต่ คดีฟื้นฟูฯ ที่มีตัวถูกควบคุมอยู่แล้ว ต้องส่งฟ้องโดยเร็วนั้น ต้องรีบทำให้เร็วที่สุด
๒. เรียงลำดับความสำคัญของบุคคล เช่น ในคดีผู้ต้องหาฝากขัง คดีผู้ต้องหาฟื้นฟู คดีฟ้องวาจา ตลอดจนคดีที่เอกสารในสำนวนการสอบสวนต้องมีลายมือชื่อของผู้ต้องหา ให้รีบจัดทำเป็นอันดับแรก เพราะถ้าส่งผู้ต้องหาไปฝากขังหรือให้ประกันตัวแล้ว โอกาสที่จะให้ผู้ต้องหาลงลายมือชื่อย่อมลำบากขึ้น และในการฝากขัง ตลอดจน พยานที่อยู่ต่างประเทศ ไม่มีที่อยู่เป็นหลักแหล่ง หรือที่ห่างไกล หากปล่อยให้เนิ่นช้าก็จะไม่สามารถติดตามมาสอบปากคำ หรือเป็นพยานศาล ได้ ให้รีบเร่งทำการสอบปากคำไว้ก่อน ถ้าหากเป็นคดีสำคัญก็ต้องทำหนังสือขอให้พนักงานอัยการยื่นคำร้องต่อศาลเพื่อขอสืบพยานไว้ล่วงหน้า
๓. เรียงลำดับความสำคัญของเอกสาร เช่น การทำหนังสือติดต่อราชการ เพื่อขอความร่วมมือไปยังหน่วยงานต่าง ๆ ในการตรวจสอบ หรือการทำหนังสือส่งของกลางไปตรวจพิสูจน์ ให้รีบดำเนินการเป็นอันดับแรก เพราะการตรวจสอบและตรวจพิสูจน์ย่อมใช้ระยะเวลาทั้งสิ้น ถ้าพนักงานสอบสวนเพิ่งมาทำหนังสือและเร่งรัดขอความร่วมมือในภายหลังแล้ว อาจไม่ทันเวลา
๔. ให้ความสำคัญในการตรวจสถานที่เกิดเหตุ เนื่องจาก สถานที่เกิดเหตุเป็นสิ่งที่จะพบวัตถุพยานต่าง ๆ ที่คนร้ายได้ทิ้งร่องรอยต่าง ๆ เอาไว้ การรีบเร่งตรวจสถานที่เกิดเหตุให้ละเอียดถี่ถ้วนเป็นอันดับแรก จะทำให้ทราบถึงแผนประทุษกรรมคนร้าย สามารถนำวัตถุพยานที่ตรวจพบในที่เกิดเหตุ ไปสืบสวนสอบสวนเพื่อหาตัวผู้กระทำความผิดและเป็นพยานหลักฐานยืนยันการกระทำความผิดได้ โดยเฉพาะคดีจราจรทางบก แม้ว่าพนักงานสอบสวนเคยพบเห็นเส้นทางในท้องที่ของตนมาโดยละเอียด แต่การไม่ไปตรวจสถานที่เกิดเหตุ อาจทำให้การวินิจฉัยผิดพลาด จนไม่สามารถแก้ไขปัญหาตรงโต๊ะทำงานได้ ดังนั้น จึงขอให้ตรวจวัดสถานที่เกิดเหตุให้ละเอียด ถ่ายภาพเอาไว้เป็นหลักฐานให้มากที่สุด ในปัจจุบันโทรศัพท์มือถือการสามารถนำมาใช้แทนกล้องถ่ายรูปได้หมดแล้ว และไม่ต้องกลัวเปลืองฟิล์มหรือค่าล้างฟิล์มอีกต่อไป ถ้าหากดูภาพและแผนที่ยังไม่เข้าใจก็ให้ออกไปตรวจที่เกิดเหตุอีกครั้งเป็นรอบที่สอง แต่ต้องพึงระลึกไว้ว่า การตรวจสถานที่เกิดเหตุช้า หรือการไปตรวจสถานที่เกิดเหตุรอบที่สอง พยานหลักฐานที่เคยมีอยู่เดิมนั้นอาจเปลี่ยนแปลงไป และถ้าหากเป็นคดีที่ซับซ้อนก็ให้ขอความร่วมมือเจ้าหน้าที่พิสูจน์หลักฐานมาร่วมตรวจที่เกิดเหตุตั้งแต่แรกด้วย
๕. มีการเตรียมตัวไว้ล่วงหน้าก่อนการสอบปากคำบุคคล เนื่องจาก การกำหนดประเด็นคำถามให้เข้าหลักกฎหมายเป็นเรื่องสำคัญ และจะช่วยให้การสอบปากคำสะดวกรวดเร็ว ไม่ต้องมาคิดประเด็นคำถามหรือทบทวนว่าลืมถามประเด็นใดในขณะกำลังถามปากคำนั้นอีก เพราะถ้าไม่ได้เตรียมประเด็นคำถามมาก่อน จะทำให้เราพลาดคำถามในประเด็นที่สำคัญที่ต้องการถามไป และคงจะไม่สะดวกที่จะเรียกบุคคลมาพบเพื่อให้ปากคำเพิ่มเติมอีก การจะสอบปากคำบุุคคลใด ถ้าหากสามารถพิมพ์แบบฟอร์มหรือคำให้การ รวมทั้งประเด็นคำถามของผู้ให้ถ้อยคำที่ต้องการถามปากคำเอาไว้ก่อนได้จะเป็นการดีที่สุด อีกทั้งการคาดเดาถึงคำตอบที่จะได้รับ การเตรียมการไว้ล่วงหน้าจะช่วยทำให้เราสามารถกำหนดประเด็นคำถามต่อไปได้อีก
๖. ถ้อยคำในสำนวนการสอบสวนให้สั้นและกะทัดรัด แบบง่าย ๆ ก่อน แต่ต้องเข้าองค์ประกอบของกฎหมายที่บทบัญญัติไว้เป็นความผิดอย่างครบถ้วน อันเป็นการเดินทางก้าวแรก ให้ดูง่าย ๆ สบาย ๆ ก่อน แล้วค่อยทำเพิ่มเติมรายละเอียดทีละนิด ๆ ในประเด็นที่จำเป็นหรือเกี่ยวเนื่องที่ชี้ให้เห็นมูลเหตุแห่งคดีเพิ่มเติมเพื่อให้สมบูรณ์ยิ่งขึ้น แต่ต้องไม่ย่อจนสั้นเกินไปจนไม่ได้ใจความสำคัญ หรือเป็นการตัดความสำคัญอันเป็นข้อเท็จจริงแห่งคดีออกไป ทั้งนี้ แท้ที่จริงแล้วควรจะทำให้ครบถ้วนเสียตั้งแต่แรกจะได้ไม่ต้องเสียเวลามาดำเนินการภายหลังอีก ถ้าหากเหนื่อยล้าจนไม่อยากพิมพ์จากแป้นพิมพ์ ก็ใช้สมาร์ทโฟน ไม่ว่าจะเป็น Apple หรือ Android ก็สามารถเปลี่ยนเสียงพูดให้เป็นตัวหนังสือได้ โดยแตะที่รูปไมโครโฟนบนคีย์บอร์ด ลักษณะเช่นนี้สามารถนำมาใช้ในการสอบสวนปากคำ ผู้กล่าวหา ผู้ต้องหา และพยาน โดยที่พนักงานสอบสวนไม่ต้องถามปากคำแล้วพิมพ์แบบเดิมอีก คล้ายกับเครื่องอัดเสียงที่ศาลใช้ แต่วิธีการนี้รวดเร็วกว่าเพราะเปลี่ยนเสียงพูดเป็นตัวหนังสือได้ทันที App ที่ใช้ในการนำเข้าสู่แบบฟอร์ม ได้แก่ Note , Microsoft word for Iphone หากแต่วิธีการพิมพ์กระดาษออกมานั้น ถ้าไม่มี Mobile Bluetooth Printer ก็ใช้การคัดลอกลง Facebook ส่วนตัว แล้วคัดลอกข้อความเข้าสู่แบบฟอร์ม ก็สามารถพิมพ์คำให้การนั้นได้ทันทีเช่นกัน หรือทดลองใช้ทั้งสองวิธีผสมผสานกัน แล้วแต่จะเห็นว่าแบบไหนจะสะดวกรวดเร็วกว่า หรือแบบไหนทำให้ความรู้สึกสนุกไปกับการทำงานมากกว่า
๗. ให้ทำสำนวนด้วยความภาคภูมิใจว่า สำนวนการสอบสวนที่ดีเยี่ยม อ่านง่าย ครบประเด็น มีพยานหลักฐานแน่นหนา ดูสะอาด เรียบร้อย แทบไม่ขาดตกบกพร่อง จะบ่งบอกถึงความรับผิดชอบและลักษณะนิสัยของผู้ทำสำนวนเอง เพราะการเดินทางของสำนวนการสอบสวนไม่ได้หยุดลงเพียงแค่การสรุปสำนวนสอบสวนเสร็จสิ้น แต่ต้องไปผ่านการตรวจสอบและการอ่านของหัวหน้างานสอบสวน หัวหน้าสถานีตำรวจ พนักงานอัยการ ทนายความ จนถึงศาล หากทำสำนวนได้ละเอียดรอบคอบจนกระทั่งสามารถลงโทษผู้กระทำความผิดได้แล้ว ย่อมได้รับการยอมรับจากผู้อื่น และเป็นสิ่งที่ภาคภูมิใจต่อตนเองในการปฏิบัติงานในครั้งต่อ ๆ ไป
๘. สร้างโฟล์เดอร์เก็บสำนวน เพื่อสะดวกในการทำสำนวนครั้งต่อไป ในการสอบสวนปัจจุบัน ใช้เครื่องคอมพิวเตอร์เป็นหลัก สามารถเก็บรูปแบบสำนวนการสอบสวน เนื้อเรื่องที่สมบูรณ์ในคดีบางเรื่องเป็นแบบฟอร์มไว้ ในสำนวนคดีอาญาคดีใดคดีหนึ่งจะประกอบไปด้วยเอกสารต่าง ๆ ในรูปของแบบฟอร์ม เช่น รายงานการสอบสวน คำให้การผู้กล่าวหา คำให้การผู้ต้องหา คำให้การพยาน ฯลฯ คำให้การเหล่านี้จะมีลักษณะที่คล้ายคลึงกัน เช่น คดียาเสพติดให้โทษ ส่วนใหญ่พฤติการณ์จะคล้ายคลึงกัน เพียงแต่เปลี่ยนชื่อ ที่อยู่ ของกลาง พฤติการณ์ในการกระทำผิดเพียงเล็กน้อย เท่านั้น ในการทำงานทุกคนส่วนใหญ่จะใช้โปรแกรม Microsoft Word เป็นโปรแกรมที่สะดวกเพราะตัวอักษรสามารถเคลื่อนย้ายเลื่อนไปมาระหว่างบรรทัดได้ ควรเก็บแบบฟอร์มเหล่านี้รวมเข้าไว้ในโฟลเดอร์เดียวแล้วตั้งชื่อโฟล์เดอร์สั้น ๆ ให้เข้าใจง่าย เช่น ตั้งชื่อแบบนั้นแล้วเนื้อหาจะเกี่ยวกับพฤติการณ์แบบไหน และให้ทำสำเนาเก็บเอาไว้ทุกครั้ง ต่อมา ถ้าหากมีคดีเกิดขึ้นแบบที่คล้ายคลึงกัน ก็จะสามารถ copy เอาโฟลเดอร์คดีที่เทียบเคียงมาเป็นตัวอย่างในการสอบสวน แล้วตั้งชื่อโฟล์เดอร์ใหม่ แล้วเปลี่ยนชื่อที่อยู่และพฤติการณ์ในเรื่องนั้นในแบบฟอร์มต่าง ๆ โดยการใช้เมนู "ค้นหา" แล้ว "แทนที่" ข้อความ จะทำให้ไม่ต้องเสียเวลาในการพิมพ์ซ้ำหลายรอบหรือไม่ต้องมาเริ่มพิมพ์ใหม่ทั้งหมด ประเด็นการสอบสวนก็จะครบถ้วนไม่ตกหล่น ทั้งนี้ ต้องเน้นการบันทึกข้อเท็จจริงจากปากคำของบุคคลในคดีที่กำลังสอบสวนในขณะนั้นเป็นหลัก จึงจะได้คำให้การที่ตรงกับความเป็นจริงในเรื่องนั้นมากที่สุด
๙. สรุปสำนวนการสอบสวนเอาไว้ทุกคดี เนื่องจาก เอกสารพยานหลักฐานบางอย่างกว่าจะได้รับมารวมเข้าไว้ในสำนวนก็จะครบกำหนดเวลาผัดฟ้องหรือฝากขังแล้ว การสรุปสำนวนการสอบสวนไว้ก่อน จึงเป็นการเตรียมตัวสำหรับอนาคตโดยใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์ ควรสรุปรายงานการสอบสวนเอาไว้แต่เนิ่น ๆ แม้ยังรอพยานหลักฐานบางอย่างที่ยังส่งมาไม่ครบก็ตาม
(Update : 27/8/2559)
